Een groen, klimaatbestendig visitekaartje voor Eindhoven en de Brainportregio; dat moet Eindhoven Airport District (EAD) worden. Met de benoeming tot ‘Living Lab’ door Stichting Werklandschappen van de Toekomst, dient EAD zelfs als inspirerende voorbeeldlocatie voor de rest van Nederland. We spraken de initiatiefnemers achter het plan met een doorlooptijd van twintig jaar: de Gemeente Eindhoven, Eindhoven Airport, Flight Forum en de Provincie Noord-Brabant.

Afbeelding 1: Visiebeeld Luchthavenweg EAD

Ten noordwesten van Eindhoven ligt een gebied met potentie voor bruisende ontmoetingen, innovatieve projecten en succesvolle samenwerkingen. Een mogelijke thuisbasis voor grote en kleine ondernemers, maar ook een passage voor onderzoekers, investeerders en ontdekkers op weg naar hun werkplekken en zakenpartners.

Daarvoor moet er nog wel wat gebeuren. Het contrast met de bosrijke omgeving van het nabijgelegen Groene Woud kan bijna niet groter. De 1200 hectare die Eindhoven Airport District beslaat, bestaan vooral uit asfalt, grijze kantoorpanden, hoge opslagloodsen en veel parkeerplaatsen voor reizigers van Eindhoven Airport. Een plek waar mensen buiten werktijd niet graag zijn. Maar daar komt verandering in, als het aan de initiatiefnemers van EAD ligt.

De motivatie van de betrokken partijen en het potentieel van het gebied zijn ook landelijk opgemerkt: op 11 december 2024 werd bekendgemaakt dat EAD is geselecteerd om een voorbeeldrol te vervullen in de transitie naar toekomstbestendige bedrijventerreinen. Hoe gaat EAD die ambitie waarmaken?

Afbeelding 2: Bijeenkomst voor ondernemers

Een groen vooruitzicht

‘Inviting the future’, is de pakkende en passende slogan voor een modern businesspark dat economische en technologische vooruitgang wil belichamen. Maar naast financiële voorspoed staan ook extreme neerslag, het onderlopen van wegen en percelen, hittegolven en sterkere stormen voor de deur. Ongenode reisgenoten op weg naar de veelbelovende toekomst.  

De grootste risico’s in het huidige EAD-gebied zijn hittestress en wateroverlast, vertelt Robin van der Helm, hij is programmamanager van Eindhoven Airport District. “Alles is momenteel steen. Al dat beton en asfalt absorbeert de warmte, terwijl regen geen kant op kan.” Ondernemers in het gebied ervaren nu al problemen met wateroverlast. “Bij sommige panden staan de kelders af en toe al onder water”, weet Jesse Poppema, programmamanager groene transitie van Flight Forum, het businesspark dat grenst aan bedrijventerrein Eindhoven Airport. “Dat laat de urgentie van klimaatadaptieve maatregelen zien, zoals vergroening. We zijn al bezig met het vergroenen van parkeerterreinen, taxistandplaatsen en de luchthavenweg inclusief zijstraten.”

Afbeelding 3: Eén van de vergroeningsprojecten van EAD

Betrokken bij de herinrichting van de centraal gelegen luchthavenweg is ook Arne Kramer, gebiedsmanager bij de Gemeente Eindhoven. “Naast vergroeningsplannen ontwikkelen we nieuwe systemen voor waterberging, of breiden we bestaande systemen uit, zoals die van Defensie op Vliegbasis Eindhoven. In 2016 waren daar grote waterproblemen.” Alle drie kennen ze de noodzaak van verandering en dragen ze daar graag aan bij.

Samen op reis naar de toekomst

Reizen vereist planning en afstemming, en hetzelfde geldt voor het toekomstplan van Eindhoven Airport District. Individuele initiatieven benutten niet het volledige potentieel. Centraal in de toekomstvisie staat dan ook het creëren van verbinding tussen de partijen die EAD rijk is. En dat zijn er flink wat: Jesse spreekt van maar liefst 140 spelers in het hele district. Inmiddels is ook ondernemersvereniging OKEA aangehaakt.

Harro van Neerven, aangesloten als procesmanager locatieontwikkeling vanuit de Provincie Noord-Brabant, benadrukt de schaal van samenwerking: “Het is het verhaal van alle partijen. Iedereen vertrekt vanuit zijn primaire belangen en die wegen we allemaal mee, dus ook die van bijvoorbeeld Defensie en Waterschap De Dommel. De rol van de provincie Noord-Brabant is het project in beweging houden: we faciliteren, verbinden en inspireren. Daarnaast hebben we natuurlijk een groot netwerk en zetten we, waar nodig, financiële middelen in.”

Vergroening is geen doel op zich. "Onze aanpak richt zich op gebiedsontwikkeling in zijn geheel. Hierbij worden alle aspecten meegenomen, van vernieuwing, intensivering en klimaat tot mobiliteit en energie. Maar ook sociale en culturele ambities," legt Harro uit. Jesse bevestigt dat aandacht voor alle aspecten noodzakelijk is om iedereen mee te krijgen: “Bij ondernemers zag je “groen” lange tijd vaak als eerste sneuvelen wanneer in het budget gesneden werd. Inmiddels merk je een geleidelijke transitie in de mindset. Dat komt met name doordat we ondernemers en eigenaren steeds meer laten zien welke voordelen groen biedt, naast opname en berging van water. Groen is immers ook gezond voor het koffieloopje, koeler in de zomer én aantrekkelijker voor klanten.”

Deze groene ambities dragen op die manier naast klimaatbestendigheid ook bij aan de functionele en economische waarde van het gebied. Robin: “EAD wordt een plek waar mensen niet alleen kúnnen werken, maar ook wíllen werken. Een omgeving waarin zowel de gebouwde als openbare ruimte je uitnodigt om er te zijn en die ook verrast. Zo’n gebied trekt en bindt bedrijven van de toekomst.” Volgens Robin wordt EAD dan ook aantrekkelijk voor allerlei soorten sectoren en functies. “Zelfs tijdelijk wonen past op deze manier in het plaatje.”

Afbeelding 4: Studenten van de Technische Universiteit Eindhoven denken mee

Luchthavenweg als visitekaartje en voortrekker

Verschillende projecten die onderdeel zijn van Eindhoven Airport District brengen klimaatadaptatie nu al in de praktijk. Een veelgenoemd en invloedrijk voorbeeld is de overgang van de Luchthavenweg naar een levendige, groene ‘Airport Boulevard’. Deze voormalige hoofdtoegang tot het gebied loopt van het kantorencluster Flight Forum tot aan de terminal van Eindhoven Airport en moet het visitekaartje van EAD worden. De huidige Luchthavenweg wordt gedomineerd door grijze infrastructuur en parkeerterreinen. Door de weg te transformeren naar een groene boulevard met bomen, planten, waterpartijen en wandelpaden, wordt de ruimtelijke kwaliteit van het gebied aanzienlijk beter. Daarbij zal de Airport Boulevard de verschillende deelgebieden van Eindhoven Airport District beter met elkaar verbinden, een winst voor de bereikbaarheid.

Afbeelding 5: De Luchthavenweg

Maar voor de verwezenlijking van Airport Boulevard zijn draagvlak en investeringen nodig van de ondernemers en pandeigenaren die zijn gevestigd in omgeving van de Luchthavenweg, vertelt Dion Sparnaaij. Hij is betrokken bij EAD vanuit zijn functie als projectmanager Airport Development bij Eindhoven Airport. Hoe krijgen ze de mensen mee in de plannen? “We werken nu aan een ‘menukaart’ voor ondernemers”, vertelt hij. “Daarin bieden we opties voor vergroeningsmaatregelen, zoals waterdoorlatende parkeervakken, plantenbakken en gevelbegroeiing.”

Die aanpak werkt niet voor iedereen. “We zien ondernemers die te maken hebben met pandeigenaren die minder acuut gevaar zien in klimaatverandering. Bijvoorbeeld omdat ze in Zwitserland verblijven,” legt Dion uit. “Voor hen is uitstraling belangrijker, daarom laten we zien dat de esthetische waarde van het gebied ook verbetert door vergroening. Om die reden wordt er samenwerking gezocht met koplopers uit het gebied die als voorbeeld willen dienen, omdat laten zien wat mogelijk is leidt tot meer verandering.” Als gebied vervult EAD deze rol met gedrevenheid voor de rest van Nederland.

Werklandschap als proeftuin

De benoeming tot Living Lab door Stichting Werklandschappen van de Toekomst faciliteert Eindhoven Airport District in haar voorbeeldrol. “Dat was ook een voorwaarde van de selectiecommissie”, vertelt Maarten de Haan, coördinator Werklandschappen van de Toekomst voor de provincie Noord-Brabant. “Het gebied wordt mede beoordeeld op een hoog ambitieniveau om voorop te willen lopen in water- en vergroeningsinnovatie.” Maarten is bij de provincie ook onderdeel van de teams Klimaatadaptatie en Grote Oogst. Het laatste is een initiatief van de provincie om de verduurzaming van 12 Brabantse bedrijventerreinen te versnellen. “Het doel is om deze terreinen toekomstbestendig te maken en bij te dragen aan een duurzame economie en een gezond woon- en vestigingsklimaat. Bovendien is innovatie erg belangrijk voor de toekomstige arbeidsmarkt.”

Afbeelding 6: Vergroening in EAD

Doordat EAD is aangewezen als Living Lab, betekent dat een extra impuls in middelen en kennis: “Het zal gaan fungeren als een proeftuin”, vertelt Maarten, “waar nieuwe producten, diensten of oplossingen worden getest door onderzoekers, gebruikers en andere relevante stakeholders van het terrein. Bij EAD zijn ook studenten van het mbo, hbo, en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) betrokken. Zonder hen geen Living Lab.” De geleerde lessen uit het Living Lab zijn van waarde voor de bedrijventerreinen in Brabant en de rest van Nederland. “Eindhoven Airport District is niet alleen een visitekaartje van Eindhoven en de Brainport-regio, maar een visitekaartje van de toekomst.”

Auteurs: Jacoline Maes & Jorim Spiekhout
Beeld: Eindhoven Airport District