Een boodschap uit het jaar 2100, ongemakkelijke gesprekken en torenhoge post-its; op donderdag 27 juni 2024 gingen ruim 150 professionals op het gebied van klimaatadaptatie met elkaar op expeditie in de LocHal in Tilburg. Deze unieke netwerkbijeenkomst werd georganiseerd door het Platform Klimaatadaptatie Zuid-Nederland, een samenwerkingsverband tussen de betrokken overheden in de provincies Noord-Brabant en Limburg en de 13 werkregio’s met hun gemeenten en waterschappen.

Op deze uitzonderlijk warme dag bewogen de deelnemers van inspirerende werksessies en netwerkmomenten naar waardevolle gesprekken met ‘young professionals’, wetenschappers en bestuurders. Wat hebben ze verworven met deze eerste toekomstexpeditie?

De opdracht

Het startschot voor de expeditie werd gegeven door drie young professionals; zij spraken via een videoverbinding de gevulde zaal toe vanuit het jaar 2100. Een jaar waarin Noord-Brabant en Limburg zijn gevuld met schaduwrijke bomentunnels, effectief waterbeheer is ingeregeld en klimaatbestendige stadspleinen zijn verschenen. “Wanneer we onze krachten bundelen, en samenwerken met de natuur, kunnen we meer dan we denken”, was hun boodschap. De weg naar een klimaatrobuust 2100 begint vandaag al. Aan de slag, dus!

Het basiskamp

Op deze dag zoemde het in de voormalige werkplaats voor spoorlocomotieven in Tilburg. Na de plenaire opening gingen de deelnemers uiteen in kleinere groepen voor diverse werksessies, maar na iedere ronde vond men elkaar weer in de wandelgangen, tijdens de netwerklunch of met de afsluitende borrel. Die netwerkvorming is cruciaal voor een goede samenwerking; en een goede samenwerking is nodig voor het realiseren van een leefbare toekomst. Door zoveel ambtenaren en bestuurders van provincies, gemeenten, waterschappen, werkregio’s en het Rijk – en praktijkdeskundigen van onder meer woningcorporaties – op het gebied van klimaatadaptatie bij elkaar te brengen, is het netwerkgevoel enorm versterkt. “We vormen samen een soort basiskamp, vanuit waar we veel meer expedities zullen gaan ondernemen”, concludeerde het Platform.

De rugzak

Als het basiskamp staat en de expeditieleden weten elkaar goed weten te vinden, wat dan? Beschikken ze over de juiste kennis en vaardigheden voor hun missie? Oftewel, hebben ze de goede materialen in onze rugzak? In Tilburg stonden gelukkig verschillende begeleiders klaar om de aanwezige professionals van de beste uitrusting te voorzien, voor de weg naar een klimaatrobuust Zuid-Nederland.

Bepakt en bezakt met kennis en kunde kwamen de deelnemers bijeen in het kloppend hart van de bijeenkomst: de Glazen Zaal. Daar vond na de netwerklunch een bijzondere dialoog plaats: een panelgesprek met bestuurders van de Brabantse en Limburgse werkregio’s en het Regionaal Bestuurlijke Overleg Maas (RBOM), de Deltacommissaris en enkele young professionals.

De gedachtewisseling werd aansprekend ingeleid door futurist Tessa Cramer: “De verhalen die we vertellen over de toekomst zijn krachtig en inspirerend”, legde ze uit. “Onze tijd biedt de unieke kans om van richting te veranderen”. Daar stemden de gesprekspartner volmondig mee in.

Op tafel kwamen vragen over bestuurlijke samenwerking en hoe beleid wordt doorvertaald naar de praktijk: wat hebben we nu nodig om morgen klimaatbestendig te maken?

De richting

Uit de werk- en inspiratiesessies, netwerkmomenten en panelgesprekken van de bijeenkomst waren enkele rode lijnen te ontwaren, die kunnen worden vertaald naar een richting om stappen in te zetten:

1. Gedoe is goed (en nodig!) 
   Klimaatadaptatie is een transitie, die vraagt om een overheid die innovatie en onzekerheid omarmd en waar nodig het bestaande durft af te breken. Heb het lef om bestaande regels uit te dagen en eventueel te veranderen. Neem verantwoordelijkheid, pak de regie en benader waar nodig bestuurders om het voor elkaar te krijgen. Soms helpt een goede crisis om verandering te realiseren.
2. Stel vragen, zoek het ongemak op (en maak het normaal!) 
   Dat risico nemen is eng en ongemakkelijk. Het goede antwoord weten we niet, maar desondanks durven we geen fouten te maken. Toch kunnen we alleen samen groeien als we precies dat doen: risico nemen en fouten maken. Ook futurist Tessa gaf dat advies: “Durf vragen te stellen over aannames, cultiveer het ongemak en werk creatief samen. Alleen dan kunnen we de mooie toekomstverhalen waarheid maken.”
3. Betrek, leer en probeer 
   Onszelf kwetsbaar durven opstellen hoort daar ook bij. Het kwam vaak terug in de panelgesprekken en de werksessies: er wordt te weinig geluisterd naar bewoners. Oprechte participatie kan het vertrouwen in de overheid verbeteren en nieuwe inzichten opleveren.

Hoe nu verder?

Het Platform gaat met de rijke opbrengst van de Expeditie aan de slag om samen stappen vooruit te kunnen blijven zetten. Relevante ontwikkelingen zullen worden gedeeld op het Klimaatportaal. Heb je een vraag, idee of opmerking voor het Platform Klimaatadaptatie Zuid-Nederland? Neem contact op via platformka-zn@brabant.nl.

Auteurs: Maarten van der Heide en Jorim Spiekhout
Fotograaf: Patrick Tönjes