Door klimaatverandering worden zomers warmer, wat steeds vaker leidt tot problemen zoals hittestress. Dit veroorzaakt gezondheidsproblemen, vooral bij kwetsbare groepen. Mensen kunnen er zelfs aan overlijden. Gemeenten hebben een belangrijke rol bij het aanpakken van het hitteprobleem. Wat doen gemeenten er nu al aan? Samen Klimaatbestendig, TAUW en Klimaatverbond Nederland hebben afgelopen juni een enquête gehouden onder 155 gemeenten.

Meer bewustzijn en aandacht voor hitte

Gemeenten besteden sinds 2018 veel meer aandacht aan het hitteprobleem dan daarvoor. De urgentie is duidelijk: hittestress zal steeds vaker voorkomen en leidt zonder maatregelen tot grote problemen. Daarnaast is duidelijk dat het hitteprobleem gezamenlijk moet worden aangepakt vanuit de volgende drie domeinen:

1. de openbare ruimte: ruimtelijke adaptatie
2. in en om woningen
3. het sociale domein: de (ouderen)zorg

Vooral maatregelen in openbare ruimte

Uit de enquête blijkt dat gemeenten het hitteprobleem al goed aanpakken in de openbare ruimte. 89% van de deelnemers geeft aan dat de gemeente bij de (her)inrichting van de openbare ruimte rekening houdt met een heter en droger klimaat. Zo kiezen de groendiensten van gemeenten bij nieuwe aanplant voor soorten die beter bestand zijn tegen hitte en droogte, en liefst ook voor soorten die voor genoeg schaduw zorgen. Daarnaast motiveren veel gemeenten inwoners op verschillende manieren om hun eigen buitenruimte en woning hittebestendiger te maken.

Tilburg activeert haar inwoners

In Tilburg zijn er verschillende acties die inwoners stimuleren om hun buitenruimte en woning klimaat- en ook hittebestendiger in te richten. Een voorbeeld is de actie 1000 Blauwe Tuinen. Het doel daarvan is om in drie jaar tijd 1.000 inwoners ertoe te bewegen om hun tuin klimaatbestendiger in te richten. Een ander voorbeeld is ‘Meet je stad’. Dit initiatief stimuleert scholieren en inwoners om temperatuurmetingen te doen op verschillende plekken in de stad. Zo kunnen ze inzicht krijgen in het effect van maatregelen tegen hitte.

Meer samenwerking nodig met andere domeinen

Gemeenten nemen nog te weinig maatregelen in en om woningen en binnen de zorg. Uit interviews met vijf gemeenten blijkt dan ook dat de bestuurders en ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor klimaatadaptatie, werken in het ruimtelijk domein. Zij zien wel dat het nodig is om samen te werken met het sociale domein en gebouwen, maar die samenwerking lukt nog niet goed. Er is te weinig tijd en geld voor. Hetzelfde geldt voor de collega’s die werken in de andere twee domeinen.

Als voorbeeld hiervan noemt Petra Mackowiak, beleidsmedewerker klimaatadaptatie bij de gemeente Tilburg, de dialoog die was georganiseerd van de proeftuin hitte in 2019: ‘Alle domeinen zaten toen met elkaar om de tafel. Maar na afloop keerde iedereen terug naar zijn eigen afdeling en bleef door tijdgebrek en de druk van andere opgaven de opvolging van hitteadaptatie liggen. Toch zie je dat er door de gesprekken zaadjes zijn gepland. Klimaatadaptatie en met name het hitteknelpunt komen steeds vaker op de agenda te staan. Misschien dat hierbij ook wel helpt dat Tilburg in 2018 op enig moment de heetste plek van Europa was.’