“Een grote boom heeft dezelfde koelingskracht als tien airco’s”, zei weerman Marco Verhoef tijdens een journaaluitzending. Maar niet elke boom koelt evenveel en niet alle boomsoorten kunnen goed tegen de droge perioden die steeds vaker voorkomen. Klimaatadaptatie Brabant zocht uit: welke bomen zijn veerkrachtig genoeg in droge gebieden en koelen de stad het best? 

Foto: Srecko Skrobic

1 boom = 10 airco’s

EenVandaag en nu.nl checkten de stelling dat een grote boom evenveel koelt als tien airco’s. Het klopt deels. Uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) blijkt dat een grote boom op een zonnige dag door verdamping van de bladeren (evapotranspiratie) en het creëren van schaduw een koelvermogen heeft van 20 – 30 kW, wat gelijk staat aan tien airco’s. Maar niet elke boom levert zoveel verkoeling. Het koelvermogen is afhankelijk van de grootte van de boom, de soort boom en de locatie van de boom. 

Ecosysteemfuncties van bomen

“Het is ook heel belangrijk of de boom goed kan groeien op de plek waar hij staat en of hij voldoende water krijgt,” vult dr.ir. Jelle Hiemstra aan. Hiemstra is onderzoeker ‘Bomen en Stedelijk Groen’ aan de WUR. Hij stelde een soortentabel samen van bomen in de stad en op welke manier ze van nut kunnen zijn. Bomen kunnen namelijk meerdere positieve bijdragen leveren, zoals het vergroten van biodiversiteit, het koelen van de omgeving, het leveren van zuurstof, het opslaan van CO2 en het opvangen van fijnstof. Hij onderzocht niet alleen hoeveel verkoeling bomen kunnen geven, maar ook welke soorten goed tegen droogte kunnen. Want in een veranderend klimaat wisselen extreem droge en natte perioden elkaar af. Welke bomen zijn dan het meest geschikt om in steden te planten?

Koeling en droogtebestendig

“De hoge zandgronden in een groot deel van Brabant zijn gevoelig voor droogte”, stelt Hiemstra. “In de tabel kun je dan kijken naar de kolom ‘Tolerantie Droogte’ naar de boomsoorten die het in droge gebieden goed doen”. Er staan redelijk veel droogtebestendige boomsoorten in de tabel, maar niet al die soorten geven ook veel verkoeling. “Het is lastig om een top 5 van verkoelende en droogteresistente bomen te geven,” zegt Hiemstra. “Het hangt af van lokale omstandigheden en wat je van een boom verwacht”. Voor een groot koelingseffect wil je een zo groot mogelijke boom met een dichte en brede kroon en veel blad. Maar zo’n reus past niet op elke plek in de stad. Hiemstra: “Er is vaak te weinig ruimte en dan matchen de functies niet altijd even goed”.

Maatwerk en diversiteit

Maatwerk en diversiteit zijn het belangrijkst, aldus Hiemstra. “Eiken, lindes, essen en sommige esdoorns zijn geschikt voor verkoeling en doen het goed op droge plekken. Maar als ik een paar perfecte bomen opnoem, zou dat slecht zijn voor de biodiversiteit. Hoe meer soorten je plant, hoe meer je de risico’s op ziekte en plagen spreidt”. Naast de al genoemde bekende soorten wijst Hiemstra ook op twee minder bekende verkoelende soorten in de tabel die het goed doen op droge gronden en bestand zijn tegen de omstandigheden in de stad: celtis en zelkova: “Ze zijn droogteresistent en hebben een dichte kroon, maar ze zijn niet zo indrukwekkend groot. Dus die bomen zouden het ook goed doen in een stad, maar het blijft belangrijk om ze te combineren met andere soorten.”