Om de negatieve effecten van droogte in West-Brabant tegen te gaan, is er in het Zundertse beeklandschap een pilot opgezet. De pilot heeft als doel om de bodem- en waterbalans in het gebied op een natuurlijke manier te herstellen, zodat de grond kan werken als een spons. Dat betekent dat de bodem water vasthoudt als het veel regent, zodat er genoeg water beschikbaar blijft in tijden van droogte. De pilot maakt deel uit van het Europese project CoAdapt.

Waarom wordt het beeklandschap hersteld?

In West-Brabant zien we nu al problemen door droogte: het grondwaterpeil zakt en de bodem droogt steeds verder uit. Door klimaatverandering is de kans groot dat deze problemen in de toekomst erger worden. Deze pilot is opgezet om te voorkomen dat er in West-Brabant grote schade ontstaat voor ondernemers en natuur.  Door Zundert loopt de beek Aa of Weerijs, die het land voorziet van water. Het doel van de pilot is om met natuurlijke maatregelen de bodem- en waterbalans in het gebied te herstellen. Dat kan door de grond te laten werken als een spons: in tijden van veel regen houdt de bodem water vast, zodat er in tijden van droogte genoeg water beschikbaar blijft.

Herstel door natuurlijke maatregelen

Het beeklandschap in Zundert wordt hersteld door middel van natuurlijke maatregelen, ook wel nature based solutions. Dat betekent dat je voor klimaatadaptatie de natuur gebruikt in plaats van technische maatregelen te nemen. In Zundert wordt het bekensysteem zo ingericht, dat het goed is voor de bodem en de natuurlijke processen in het gebied. Niet de mens, maar het natuurlijk systeem wordt het uitgangspunt om het gebied in te richten. Tot nu toe waren de landbouw en verstedelijking meestal het uitgangspunt voor de inrichting van het bekensysteem. Vanuit dat perspectief moesten beken vooral snel water afvoeren. In deze pilot volgt de inrichting van het bekensysteem vooral het bodemlandschap en de natuurlijke processen in het gebied. Dit vraagt om een transitie in denken en doen. Niet alles kan meer overal en altijd. Overheden, burgers, beheerders, ondernemers en anderen moeten samen bepalen: wat is goed is voor het natuurlijk systeem en welke mogelijkheden biedt het landschap dan? Gebiedsgegevens, zoals de perspectievenkaart hieronder, kunnen daarbij helpen.

Nieuwe vorm van samenwerken

Partijen in het beeklandschap in Zundert namen al verschillende maatregelen als reactie op de droogte. Zij probeerden de risico’s door droogte bijvoorbeeld te verminderen door zelf besparende maatregelen te nemen of door op hun eigen grond water vast te houden. Dit kan op korte termijn en op kleine schaal effect hebben, maar het gebied zal er niet klimaatbestendiger van worden. Zie ook afbeelding 1 hieronder. Om het gebied echt klimaatadaptief te maken, is het belangrijk dat alle betrokken partijen hun krachten bundelen en met elkaar samenwerken. Met deze pilot nodigt CoAdapt de verschillende partijen in het Zundertse beeklandschap uit om met initiatieven te komen, deze samen te onderzoeken en een gezamenlijk plan te maken. Dit plan wordt vervolgens getoetst aan de gebiedsvisie. Het resultaat van deze vorm van samenwerken is een gezond beeklandschap waarin de mensen op een slimme manier wonen, werken, recreëren en beheren. Zie ook afbeelding 2 hieronder.

Afbeelding 1: Ik floreer. Alle spelers reageren vanuit hun eigen belang op klimaatverandering. Het is ieder voor zich. Er is veel ontevredenheid in het speelveld. Experts voelen zich niet gehoord, overheden spreken met meerdere monden, de ondernemer voelt zich in het nauw gedreven. De omgeving voelt zich niet betrokken.

Afbeelding 2: Zundert floreert. De spelers reageren vanuit het gezamenlijk belang op klimaatverandering. De spelers maken samen de spelregels. Experts leveren kennis, overheden stemmen aan de voorkant met elkaar af en verkorten de procedures. De ondernemer weet waar hij aan toe is en wordt gewaardeerd. De omgeving is betrokken en het beeklandschap wordt steeds gezonder.

Wat houdt het project CoAdapt in?

Het project CoAdapt is opgezet om in Noordwest-Europa de toenemende wateroverlast en droogte tegen te gaan. Deze effecten nemen toe als gevolg van klimaatverandering en veranderingen in landgebruik. Het project CoAdapt pakt deze effecten aan door in regionale netwerken het bodem- en watersysteem te versterken met hulp van natuurlijke maatregelen. Deze maatregelen worden in verschillende regio’s in Europa ontwikkeld, getest en uitgevoerd. Dat gebeurt door middel van co-creatie: samenwerking waarbij alle betrokken partijen invloed hebben op het proces en het resultaat. Door co-creatie ontstaat er een grotere bewustwording en voelen alle betrokkenen de noodzaak om het landschap klimaatbestendiger te maken.

Toegevoegd: 21 juni 2022