Een meanderende beek houdt meer water vast en fungeert als buffer. Dat helpt tegen effecten van klimaatverandering zoals droogte en wateroverlast. Daarom hebben Waterschap De Dommel, provincie Noord-Brabant, Staatsbosbeheer, lokale agrariërs en gemeentes samen het beekdal van de Oude Strijper Aa aangepakt. Het is nu veel beter bestand tegen drogere en nattere periodes.

Foto: Waterschap de Dommel

Beekherstel goed tegen droogte en wateroverlast

Tot 1973 volgde de beek Oude Strijper Aa zijn eigen weg door het landschap. Met de komst van de ruilverkaveling leek het destijds beter om de beek recht te trekken en water zo snel mogelijk uit het gebied af te voeren. Tegenwoordig is het juist belangrijk om water zo lang mogelijk vast te houden om droogte tegen te gaan. “De veranderingen aan het beekdal zijn niet alleen goed tegen droogte, maar helpen ook bij wateroverlast en het herstel van biodiversiteit”, vertelt Marlou Gremmen, omgevingsmanager van Waterschap De Dommel.

Waar de Oude Strijper Aa voorheen een rechte ‘bak’ was met aan beide zijden steile oevers, is dat profiel nu veranderd. De ene oever is steil, maar aan de andere kant is nu een lange flauwe oever. Daardoor ontstaan er kleine stroomgeultjes in de drogere periodes en heeft de beek meer ruimte in nattere periodes. Het fungeert dan als waterbuffer voor piekbuien en de beek treedt minder makkelijk buiten zijn oevers omdat deze meer ruimte heeft voor opslag van water. “Op deze manier brengen we het watersysteem weer in balans,” aldus Gremmen.

Ecologie krijgt ook een boost

De beek wordt grotendeels hersteld naar de situatie van voor 1973. De slingervormen in de nieuwe beek, zorgen ervoor dat het water er langer over doet om door het gebied te stromen. Omdat de stroomsnelheid hierdoor wisselt, is dat ook positief voor de planten en dieren in de beek. Met de aanbreng van een voorde (natuurlijke oversteekplaats) komt er plaatselijk een ondieper stuk in de beek dat aantrekkelijk is voor bepaalde vissoorten.

Resultaat

De werkzaamheden zijn in februari 2021 afgerond. Het effect van de werkzaamheden op droogte en wateroverlast zullen in de komende jaren moeten blijken. “Maar in principe zou een piekbui nu al goed opgevangen kunnen worden door de nieuwe beek”, zegt Gremmen. “Een beek is een levend organisme, het neemt zand mee, bochtjes gaan anders lopen. Op het moment dat je de beek graaft, kan het profiel een dag later al veranderd zijn. Het is nu de tendens om de beek zoveel mogelijk zijn eigen weg te laten zoeken”.

Leerpunten

Goede communicatie

Het gebied bestond deels uit landbouwgrond en deels uit natuurgrond. Op landbouwkavels is het niet gewenst dat het water hoog komt. Daarom heeft Waterschap De Dommel namens de Provincie Noord-Brabant landbouwgrond opgekocht of geruild met boeren. Omdat lokale agrariërs graag meewerkten, is dit project goed van de grond gekomen.

Gremmen geeft aan dat aandacht voor communicatie met grondeigenaren en belanghebbenden heel belangrijk is geweest. “We zijn er met iedereen in goed gesprek uitgekomen”.

Goede samenwerking

Als je een grootschalig project start om een beekdal te herstellen, doe je er goed aan om partners te zoeken die ook bepaalde doelen hebben voor dat gebied. Waterschap De Dommel volgde bijvoorbeeld de Kaderrichtlijn Water voor haar doelen, de provincie Noord-Brabant had doelen vanuit het programma Natura2000. Samen hebben de partners het gebied in één keer goed aangepakt. “Dan hoef je het gebied ook maar één keer te belasten”, aldus Gremmen.

Sneller duidelijkheid voor betrokkenen

Hoewel het voordelen heeft om met verschillende partners aan een project te werken, zorgt het ook voor vertraging in de communicatie. Agrariërs en andere betrokkenen wilden graag snel antwoorden op hun vragen, maar het duurde soms lang voordat ze een reactie kregen. “Voor een volgende keer willen we de boodschap voor de omwonenden sneller duidelijk hebben”, zegt Gremmen.

Toegevoegd: 17 december 2020