In juli 2024 heeft de Rekentool Klimaatopgave van de gemeente Eindhoven een flinke update gehad. Deze tool kunnen projectontwikkelaars en andere partijen gebruiken om in hun nieuwbouwproject de wateropgave én groenopgave helder te krijgen. Voor deze update berekende de tool alleen de wateropgave. Nu berekent hij ook hoe je op een locatie de groennorm kunt halen. Daarbij let de tool niet alleen op de hoeveelheid groen, maar ook op de kwaliteit van het groen.

Wat kun je met de rekentool?

De Rekentool Klimaatopgave is bedoeld voor projectontwikkelaars of andere partijen die willen gaan bouwen in Eindhoven. Je moet deze tool gebruiken om te bepalen hoeveel groen je project moet bevatten en hoeveel water het moet kunnen bergen. De tool laat in een paar stappen zien waar je met je project aan toe bent en welke maatregelen je kunt nemen om te komen tot een groen en klimaatrobuust nieuwbouwproject.

Hoe werkt de tool?

De rekentool is ontworpen om eenvoudig te navigeren, met duidelijke instructies, afbeeldingen en ondersteunende documentatie. De tool bestaat uit de volgende stappen:

1. Locatiebepaling: geef de exacte locatie van je project aan op een interactieve kaart. Je ziet dan de regelgeving die geldt voor deze locatie. In wijken met weinig groen is de groenopgave bijvoorbeeld groter.
2. Oppervlakte Berekening: vul het totale oppervlak van het project in, inclusief eventuele ongewijzigde delen en gemeentelijk openbaar terrein. Voor nieuwe woningen geldt een norm van 8 vierkante meter groen per woning. Gaat het om een functie, bijvoorbeeld kantoorpand, schoolgebouw of winkel? Dan moet er 10% van je bruto vloeroppervlak aan groen bij komen. Bijvoorbeeld als groen dak of groene gevels, of door bomen binnen je plangebied aan te planten.
3. Klimaatrobuuste Maatregelen: vul in welke maatregelen/onderdelen je gaat uitvoeren. Je kunt dan denken aan groene (natuur)daken, wateroplossingen en de aanplant van bomen en heesters.

Eindhoven begon in 2019 met deze rekentool

Eindhoven lanceerde deze tool in januari 2019 en was daarmee een voorloper. De gemeente vroeg hiermee aan ontwikkelaars om bij elk nieuwbouwplan genoeg waterberging te realiseren. Bij het ontwikkelen van de tool besloot de gemeente om naast waterberging ook andere klimaatopgaven aandacht te geven. Ze ontworpen de rekentool zo dat gebruikers werden gestimuleerd om bij nieuwbouwprojecten ook te kiezen voor veel groen. Dat geldt in de nieuwe versie nog steeds, maar nu speelt ook de kwaliteit van het groen een belangrijke rol. Als gebruikers bijvoorbeeld kiezen voor veel en kwalitatief betere groene maatregelen, worden de eisen voor de hoeveelheid waterberging minder streng. Ook de groennorm van 8m2 kan dan lager uitvallen.

Bijvoorbeeld: een ontwikkelaar bouwt een pand met een dakoppervlakte van 1000 vierkante meter. Als hij kiest voor een traditioneel dak en een ondergrondse waterberging, dan moet hij 75 kubieke meter water kunnen bergen. Maar als hij zijn plan groen aankleedt, bijvoorbeeld met bomen, wadi’s, groene gevels en/of groene daken, is hij met de gunstigste, groene variant meteen klaar. Dan is er geen extra ruimte nodig voor waterberging.

Nieuw na de update in 2024

In de eerste versie van 2019 toetste de rekentool het groen in een project alleen op kwantiteit: hoe meer groen hoe beter. Of dit gras, kleine bomen of simpele sedumdaken waren, maakte geen verschil. In de versie van 2024 beoordeelt de tool het groen ook op kwaliteit. Want een kwalitatief betere groene omgeving helpt beter tegen hitte en wateroverlast, vergroot de biodiversiteit, is aantrekkelijk en heeft een positieve invloed op de gezondheid. Zo beloont de tool intensieve groendaken meer dan simpele sedumdaken. Verder is de beloning bijvoorbeeld ook hoger als je bij groene maatregelen kiest voor inheemse beplanting. Voor ontwikkelaars van projecten waarin de ruimte schaars is en er veel woningen moeten worden gebouwd kan dit een voordeel zijn. Als zij veel kwalitatief groen gebruiken, kunnen zij de groennorm toch halen.

Sinds lancering in 2019 veel meer groene daken

Sinds de lancering van de tool in januari 2019 is er een forse toename van groene daken als gevolg van het nieuwe beleid en de rekentool. Frank van Ekert, adviseur stedelijk water bij de gemeente Eindhoven, merkte in augustus 2019 op: “Vroeger had 1 op de 10 grotere bouwplannen een groen dak. Nu is dat meer dan de helft.” Ook ontstond er sindsdien meer bewustwording over klimaatbestendig bouwen. Van Ekert: “Een projectontwikkelaar die voor een nieuwbouwproject in eerste instantie niets met waterberging wilde doen, veranderde zijn plannen na gebruik van de tool. Nadat duidelijk werd dat hij bouwde op een laag punt in de stad dat kwetsbaar is voor wateroverlast, heeft hij er alles aan gedaan om het bouwplan groen te maken. Er zijn toen bomen, wadi’s, groene gevels en groene daken aangelegd.”

Leerpunten

Na de lancering van de rekentool in 2019 had de gemeente Eindhoven de volgende leerpunten:

• Overleg je klimaatkeuzes goed met alle betrokken partijen. Zo was waterberging voor de gemeente Eindhoven geen doel op zich. Ze wilden ook dat de stad een stuk groener werd. Maar die keuze is niet voor alle betrokkenen, zoals het waterschap en andere waterpartners, vanzelfsprekend. Van Ekert: “Wij wilden een makkelijke site om de waterbergingsnorm te laten berekenen. Maar waterberging was voor ons geen doel op zich, we wilden ook meer groen in de stad. Daarom kozen we ervoor om mensen in de tool te belonen met minder strenge eisen voor waterberging als ze kozen voor een groene oplossing. Maar dit moesten we wel met onze waterpartners bespreken.”
• Investeer in je relatie met vergunningverleners en bouwinspecteurs. Van Ekert: “Naast de waterpartners waren ook de vergunningsverleners een belangrijke partij. Gemeenten moeten voldoen aan een streng bouwbesluit. Je moet de waterbergingsnormen op particulier terrein beleidsmatig dus goed vastleggen. En daar moeten vergunningsverleners het wel mee eens zijn. Je moet dit samen doen, en je moet goed controleren of de aanvragen in de bouwvergunningsfase ook zo worden uitgevoerd.”

Na de update van de tool in 2024 heeft de gemeente nog een verbeterpunt ten opzichte van de eerste versie:

• Koppel mogelijke oplossingen aan kennis over het gebied op basis van data. In de oude rekentool kon je op alle plekken kiezen voor ondergrondse waterberging als oplossing. Maar die oplossing werkt niet overal, bijvoorbeeld als het grondwater bijna tot aan het maaiveld staat of als regenwater op een bepaalde plek heel langzaam in de bodem zakt. In de nieuwe rekentool zijn de plek en de vorm van waterberging verbonden aan data over het gebied. Hierdoor worden ondoordachte keuzes eruit gefilterd. Dat stimuleert gebruikers extra om te kiezen voor groene oplossingen boven de grond.

Toegevoegd: 30 augustus 2019, geüpdatet: 16 augustus 2024