Lanny Olie en Susan Dekkers zijn afkoppelcoach. “Sommige mensen denken dat we scheidingen begeleiden, infusen afkoppelen of massa-ontslagen begeleiden.” Niets is minder waar: ze zagen regenpijpen door om regenwater niet in het riool, maar in de bodem te laten zakken. En dat is belangrijk werk, want meer water in de grond betekent minder belasting van het riool, minder schade door droogte en een veerkrachtiger natuur.

De afkoppelcoaches gaan, in opdracht van onder andere gemeentes, van deur tot deur, vastberaden om zoveel mogelijk mensen te overtuigen om mee te doen. Met een flinke dosis humor en doorzettingsvermogen slagen de twee vrouwen erin om zelfs in de wat meer behoudende gemeenschappen een voet tussen de deur te krijgen. Soms letterlijk, vertelt Olie. “In Bunschoten sloeg iemand drie keer de deur voor mijn neus dicht. De vierde keer zong ik met een grote glimlach en mijn armen wijd: ‘Daar ben ik weer!’. Toen moest die man wel lachen en kon ik uitleggen waarvoor ik kwam.” Uiteindelijk kreeg het duo het voor elkaar om de regenpijpen van 93% van de Bunschoters af te koppelen van het riool, tot verrassing van hun opdrachtgever.

Heel Nederland afkoppelen

Samen hebben Olie en Dekkers al vele wijken voorzien van regentonnen en afkoppeladvies. “We hebben onszelf als doel gesteld om heel Nederland af te koppelen,” zegt Dekkers. “Er wordt heel vaak over gesproken, maar we moeten het nu gewoon doen, actie!” Zelf steken ze graag de handen uit de mouwen. “We hebben een hele bus met materiaal: sokken, moffen, pvc, ijzerzagen, een slijptol, noem maar op.” Olie: “Het afkoppelen is een technische klus die voor ondernemers als loodgieters, hoveniers en klusbedrijven niet interessant is. Hoe krijg je hier dan als particulier hulp bij? Met het oog op de vergrijzing: er zijn een heleboel mensen die niet meer op de knieën willen met een zaag. Mensen zijn bang dat ze het niet goed doen, er is heel veel onzekerheid. Dus er ligt een groot deel van het afkoppelverhaal in ontzorgen.” Dekkers: “Het maakt ons niet uit waar we kunnen inspringen: een woonwijk, een industrieterrein, een duurzaamheidsfestival. We willen mensen enthousiast maken om te gaan afkoppelen. Er zijn geen nadelen en er zijn ook geen excuses meer.”

Elke druppel telt

Het is niet bij iedereen bekend dat het zo belangrijk is om het regenwater in de bodem te laten infiltreren. Droogte is een groot én verborgen klimaatprobleem. De rioolknelpunten als gevolg van piekbuien zijn voor de meeste mensen ook onzichtbaar. Schoon regenwater dat eigenlijk niet gezuiverd hoeft te worden, verdwijnt toch in het riool en komt samen met water uit toiletten en gootstenen. Bij hevige regenval kan het riool al dat water niet aan en kan er vuil rioolwater in het oppervlaktewater stromen. Rioleringsmedewerkers van gemeentes krijgen daarom de opdracht om het regenwater van inwoners af te koppelen. “Dat vinden ze lastig,” legt Olie uit. “Ze hebben al heel veel op hun bord en dan moeten ze ook nog het gesprek aan met bewoners. Wij zijn in dat gat gesprongen. Ontzorgen en een financiële prikkel, dat werkt het allerbeste.” Ze halen met huis-aan-huisbezoeken 95 tot honderd procent van de mensen over om mee te doen. “We hadden laatst een wijk in Nijkerk: honderd procent deed mee, dat ging hartstikke goed,” aldus Olie. Dekkers: “Iedere druppel telt, dus ik vind dat iedereen een steentje moet bijdragen.”

“We zien dat gemeentes allemaal op zoek zijn: hoe krijg je de mensen in beweging?”

Het is moeilijk uit te leggen waarom men moet afkoppelen, zegt Olie. “Goed beschouwd levert het bewoners niet echt iets op in de portemonnee en dat is vaak wel een drijfveer voor mensen. Er is geen verdienmodel zoals bij het plaatsen van zonnepanelen. We zien dat gemeentes allemaal op zoek zijn: hoe krijg je de mensen in beweging om regenwater af te koppelen van het riool?” Veel gemeenten zetten subsidie in om hemelwater af te koppelen, maar daar wordt niet veel gebruik van gemaakt. Tussen de 0,1 tot 3 procent van de bewoners uit die gemeenten hebben tot nu toe een aanvraag gedaan. Dekkers: "Subsidies werken niet goed, die zijn ingewikkeld en vaak te technisch. Het kan allemaal veel makkelijker: gewoon bovengronds afzagen en het water begeleiden naar een stukje waar het kan infiltreren.” Het blijkt een misverstand dat alle inwoners dure infiltratiekratten en zandvangputten nodig hebben om water in de grond te doen zakken. “Pak het zo simpel mogelijk en het liefst boven de grond aan, want dan worden mensen ook bewuster van het onderwerp regenwater. Het is ook veel leuker: als het regent dan is het zo leuk om te kijken hoe dat stroomt. Het is een extra dimensie aan je tuin.”

De afkoppelcoach luistert goed naar bewoners

Toch is een beekje in de tuin niet voor iedereen een argument om deel te nemen. Mensen hebben heel uiteenlopende redenen om mee te doen met de afkoppelcoaches. “We leggen veel uit over dit thema, maar we luisteren ook heel goed naar mensen. Zo krijgen we veel informatie van bewoners. Wij zijn natuurlijk ook benieuwd waar bij hen de drempels liggen. In de wijken met zwaar versteende tuinen, waar mensen hun stoep schrobben met bleekwater, is men vooral bezig met de mening van de buren. We hoorden daar vaak: ‘Er wordt op mij gelet’. Als je dan de laatste bent uit je straat die meedoet, dan is dát de belangrijkste reden om aan te haken.” De afkoppelcoaches spenderen gemiddeld een uur aan elke huishouden. Ze beantwoorden veel vragen, maken een inventarisatie van de werkzaamheden en ruimen misverstanden bij bewoners uit de weg. Vertrouwen winnen is daarbij heel belangrijk. Dekkers: “Het kost tijd, maar het is heel leuk. Veel mensen gaan alsnog overstag, daar krijgen we energie van.”

Alvast zelf aan de slag? In deze folder kunt u lezen hoe afkoppelen werkt. Meer praktische tips zijn te vinden in het Klimaatwarenhuis.