Met het project Grote Oogst wil de provincie Noord-Brabant bedrijventerreinen stimuleren om te verduurzamen. Naast energietransitie en circulaire economie zijn klimaatadaptatie en vergroening belangrijke thema’s in het project. Hoe ziet het bedrijventerrein van de toekomst eruit? Wij vroegen het aan Maarten de Haan van de provincie Noord-Brabant en Jos van Asten van Platform Ondernemend Meierijstad.

“Een bedrijventerrein is wel een ander gebied dan een gezellig dorpscentrum,” zegt Jos van Asten, die namens de Veghelse bedrijventerreinen deelneemt aan het project Grote Oogst. “Maar het kan en het móet levendiger.” Lanen en structuren die vanuit het buitengebied door het bedrijventerrein lopen, meer groen, een wandelpad, bijenkasten, bloemen en minder auto’s en lawaai. Van Asten ziet het duidelijk voor zich. Het wordt prettiger lunchen voor werknemers, die tegelijkertijd in een groene omgeving meer in beweging komen. Een fietsroute van het dorp door een mooi stuk van het bedrijventerrein kan voor omwonenden uitnodigend zijn. Het geeft bovendien een veilig gevoel als je daar fietst. “We kunnen de terreinen op die manier openmaken,” zegt hij.

Start het gesprek over klimaatadaptatie met energietransitie

Ook Maarten de Haan ziet meer groen als een aantrekkelijke oplossing voor veel huidige problemen op bedrijventerreinen. Hij is lid van het team Klimaatadaptatie bij de provincie Noord-Brabant en betrokken bij het project Grote Oogst. Het project is actief op vijf gebieden: energietransitie, circulariteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit en stikstofreductie. Zijn focus ligt op het gebied van klimaatadaptatie en groen. Toch kiest hij in gesprek met ondernemers een andere insteek. “Het begint vaak met kansen op het gebied van energie besparen, groene energie opwekken en circulariteit,” stelt hij. “Daar vind je de meeste voordelen voor een bedrijf. Het is belangrijk om goed te luisteren naar je gesprekspartner. Wat vindt diegene belangrijk?” Goedkopere energie, slim omgaan met materiaal: daar zit economisch perspectief in. Toch komt De Haan in het gesprek bijna altijd uit op klimaatadaptatie. “Want wat als je bedrijfshal onderloopt na een hevige regenbui?” Een wadi aanleggen of bestrating verwijderen kan al een simpele oplossing bieden. Uiteindelijk is ook dát goed voor de bedrijfsvoering.

Groene oplossingen voor een combinatie van uitdagingen

“Groen is meer dan decoratie,” zegt De Haan. Wat veel mensen bijvoorbeeld niet weten, is dat een groen dak, naast verkoeling, biodiversiteit en regenwateropvang, ook het rendement van je zonnepanelen verhoogt. Hij ziet veel meerwaarde voor Grote Oogst in dit soort crossovers: oplossingen die goed zijn voor een combinatie aan uitdagingen op het gebied van energie, circulariteit, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Zulke win-win situaties ziet hij graag terug op bedrijventerreinen in Brabant. “Groen kan er gezellig uitzien, maar het gaat mij erom wat groen als systeem kan doen. Je kan een bedrijfspand vol hangen met airco’s, maar je kan ook groene wanden plaatsen, een groen dak aanleggen en bomen planten voor schaduw, verkoeling en het afvangen van stof. Een bedrijventerrein moet weer een aantrekkelijk en normaal onderdeel van een stad worden.”

Net als Van Asten ziet De Haan het bedrijventerrein van de toekomst als een prettige plek in open verbinding met de stad. Gezondheid is voor de provincie Noord-Brabant ook een belangrijk thema: “Mensen worden meer ontspannen en blij van groen, daardoor krijg je meer veerkracht. Het wordt een plek om te recreëren en je beweegt meer. Het wordt er minder warm, wat de gezondheid ook ten goede komt. Daarnaast vangt groen stof af en breekt het de wind. Maar dan moet je het wel substantieel aanplanten. Een boom is leuk, maar dan wel in combinatie met onderbeplanting die ook voor infiltratie, verdamping en verkoeling zorgt. Bovendien is dat goed voor een grotere biodiversiteit. Ik pleit ervoor om terreinen groener en klimaatadaptiever te maken, daar waar het kan.”

Niet rücksichtslos vergroenen

Van Asten is directeur van het Platform Ondernemend Meierijstad, een koepelorganisatie van vier ondernemersverenigingen met in totaal 900 leden. De Veghelse bedrijventerreinen (totale omvang 500 hectare) nemen deel aan het project Grote Oogst. Er is volgens hem van alles nodig om op een locatie goed te kunnen functioneren. Niet alleen verlichting en goede wegen, maar ook wadi’s om water op te vangen en meer groen. “Maar we gaan niet rücksichtslos vergroenen. Dat zie je vaak: we moeten bomen planten, want bomen planten is goed. Maar met het kernteam van de Grote Oogst kijken we liever eerst naar waar de toekomstige problemen op het gebied van hitte, droogte en wateroverlast zichtbaar worden.” Waar zitten de kwetsbare plekken op het terrein? “Vervolgens bepalen we wat dan de beste oplossing is. Want het is niet overal de juiste keuze om zomaar groen te planten. En als we wel gaan planten: welk groen is dat geschikt? Kan de plant tegen droogte? Welke grondsoort heb je? Als we gaan investeren, laten we dan de goede dingen doen!”

Leren van de natuur

Gedegen te werk gaan, dat spreekt De Haan ook aan. Hij wil dat mensen echt begrijpen wat groen kan betekenen voor een plek als een bedrijventerrein. “Je kan veel leren als je goed naar de natuur kijkt. Als je naar een mierenhoop kijkt, kan je zelfs iets leren over hoe je een bedrijf moet organiseren. Maar ook: wat doet groen eigenlijk? Hoe werkt dat? Als je een vochtige bodem hebt en je zet daar een wilg neer, dan krijg je een enorm snelle verdamping. En dat geeft weer verkoeling. Een olijfboom doet het dan weer beter op hele droge, kalkrijke grond. Je moet altijd eerst kijken naar de basis: water en bodem. Kijk je daar goed naar en pas je je aan, dan gaat het vaak goed. Daar zijn de klimaateffectatlas en de klimaatonderlegger dan weer een heel handig middel voor. We ontwikkelen op dit moment een klimaatonderlegger voor bedrijventerreinen, speciaal voor ondernemers.”  

Hoe kunnen we inspelen op toekomstige veranderingen?

“Duurzaamheid gaat de toekomst van werklocaties bepalen,” vindt Van Asten. Je kunt er eigenlijk niet meer omheen om goed na te denken over de inrichting van een bestaand bedrijventerrein of de locatie van een nieuwe.” In 2021 ging hij in gesprek met ondernemers over klimaatadaptatie. “Het was vooral uitleggen wat klimaatadaptatie is en waar je misschien last van zou kunnen hebben. We hadden een keer een hete zomer gehad, maar alles functioneerde nog best goed en die zomer was uitzonderlijk. Dat verhaal werd een stuk concreter toen in juli de Maas overstroomde. De gesprekken werden heel anders. ‘Hé verrek, er kan dus ook op andere momenten iets gebeuren, waar we eigenlijk niet zo goed over nagedacht hebben.’” Het is vaak simpeler dan je denkt, stelt De Haan. “Als je een regenpijp afkoppelt en het water laat infiltreren in de bodem, bijvoorbeeld in een wadi, dan ben je al goed bezig.”

Inmiddels werkt Van Asten aan een onderzoek over wat het beste werkt voor de Veghelse bedrijventerreinen. “Er zit heel veel kennis bij gemeentes, bij de provincie, bij heel veel partijen. Maar echt dingen anders gaan doen, dat is niet iedereen gewend.” Zelf is hij een echte doener, zegt hij. “Het houdt niet op bij plannen maken. Dan begint het juist pas.” Het liefst zou hij over tien jaar terugkijken en zien dat ze de goede keuzes hebben gemaakt en trots zijn op wat ze voor elkaar hebben gekregen. Van Asten ziet het zo: de bedrijventerreinen moeten toegankelijke, aantrekkelijke plekken worden, waar werknemers, maar ook omwonenden van kunnen genieten. 

Bekijk ook

• Meer over het project Grote Oogst.
• Wil je zelf aan de slag met het verduurzamen van jouw bedrijventerrein?
• Wil je weten wat de kansen en bedreigingen van klimaatverandering in jouw omgeving zijn? Dan zijn de klimaateffectatlas en de klimaatonderlegger de middelen die je kunnen helpen bij het klimaatbestendig maken van je bedrijf of woning.
• De meerwaarde van groen in de stedelijke omgeving (Wageningen University & Research).

Auteur: Marjolein Bezemer
Beeld: Provincie Noord-Brabant