Er komen veel lastige onderwerpen aan bod tijdens het Congres Hittestress. Hoe voorkomen we bijvoorbeeld ziektes door klimaatverandering zoals huidkanker en de ziekte van Lyme? En hoe kunnen we steden inrichten om ons te beschermen tegen hitte? Maar een positief gevoel overheerst. En samenwerking blijkt het sleutelwoord in de strijd tegen klimaatverandering.

Foto: Igor Roelofsen / Twycer

“Delen van kennis en capaciteiten is heel belangrijk”

Minister Van Nieuwenhuizen verwelkomt op maandag 25 juni de krap 500 “klimaatpioniers” in de zaal van het allereerste Congres Hittestress in ‘s-Hertogenbosch. Als coördinerend bewindspersoon voor klimaatadaptatie in Nederland zoekt zij samen met experts naar oplossingen voor de gevolgen van klimaatverandering. “In 2019 moet iedere gemeente klaar zijn met de hittestresstest”, vertelt ze. “We hebben geen blauwdruk, het komt vooral aan op samenwerking. En daarom is dit congres heel belangrijk: om het delen van kennis en capaciteiten vanuit het hele land.”

“Klimaatverandering heeft ons overvallen, maar we kunnen het oplossen”

Ook schrijver en oud-politicus Jan Terlouw benoemt de kracht van samenwerking. Hij geeft een vlammend betoog over de snelheid van de veranderingen: “Klimaatverandering heeft ons overvallen, maar we kunnen er mee leren omgaan en het oplossen. Alles is zo snel gegaan de afgelopen paar jaren. Het is pas ongelofelijk kort dat de technologische ontwikkelingen ons boven het hoofd groeien. De problemen zijn zeer ernstig, maar nog wel oplosbaar. Technisch is het geen enkel probleem: wij kunnen alles. Economisch is het al lastiger want de kosten gaan voor de baten uit, maar nog steeds prima op te lossen. Het is vooral een maatschappelijk en politiek probleem, waarbij de politiek het voortouw moet nemen. Samen kunnen we ontzettend veel bereiken in de strijd tegen klimaatverandering”.

Foto: Igor Roelofsen / Twycer

“Hitte is de meest bedreigende van alle klimaatextremen”

Directeur van het KNMI, Gerard van der Steenhoven, is ook optimistisch: “Als de wereld er in de jaren tachtig in slaagde om het gat in de ozonlaag te herstellen, dan kunnen we de klimaatverandering ook aan. Als we het maar samen doen.” Hij benadrukt de gevaren van hitte: “Hitte is de meest bedreigende van alle klimaatextremen. In 2003 zorgde een hittegolf voor 35.100 doden in Europa. Wateroverlast en hagel geeft veel economische schade, maar hitte kan dodelijk zijn, zeker in combinatie met smog.” Van der Steenhoven ziet kansen in betere waarschuwingen voor extreem weer: “We werken nu aan een Early Warning Centre, waarmee we met nieuwe technieken belangrijke hitteperioden twee weken van tevoren kunnen voorspellen. Dan is het mogelijk om maatregelen te nemen en kan het Nationaal Hitteplan al veel vroeger worden ingesteld.” Naast alle technische en wetenschappelijke vooruitgang, ziet Van der Steenhoven ook grote kansen in het vertellen van een goed verhaal over hitte. “Verhalen vertellen is dè manier om de wetenschappelijke informatie te verspreiden onder een breed publiek.”

“Smeren, kleren, weren”

Hoe bescherm je kwetsbare mensen tegen hitte en zonkracht? Dat was de vraag in een van de workshops tijdens het congres. Werner Hagens van het RIVM legt uit dat als het een week lang één graad warmer is dan normaal, er dertig mensen extra doodgaan. “Hitte brengt de mechanismen uit balans die de lichaamstemperatuur regelen.” Zijn collega Harry Slaper is stralingsdeskundige. Hij gaf aan dat Nederland op de tweede plaats staat met ernstige gevallen van huidkanker in Europa. “Nederlanders hebben een gevoelig huidtype en sinds de jaren zestig zijn we ons steeds meer gaan blootstellen aan de zon. Dat resulteert nu in een sterke stijging van het aantal huidkankergevallen.” Samen met de KWF Kankerbestrijding pleiten zij voor betere bescherming tegen schadelijke UV-straling. Het KWF doet dat met de campagne “Smeren, kleren, weren”.

“Hitte is een onderschat probleem”

Madeleen Helmer is projectleider van het Congres Hittestress. Waarom heeft zij van alle klimaatproblemen juist hitte als onderwerp van het congres uitgekozen? “Hitte is een onderschat probleem. Het is het meest onderbelichte onderwerp in de klimaatverandering, maar er vallen door hitte wel de meeste doden. Het is moeilijker om de urgentie te zien, want veel mensen vinden warm weer gewoon heerlijk. De gevolgen zijn minder zichtbaar dan hoosbuien.” Helmer benadrukt net als veel sprekers het belang van samenwerking: “We hebben het tijdens dit congres over drie onderwerpen: zorg en hitte, natuur en de spanning tussen woningbouwopgave (een miljoen woning erbij) en de vorming van hitte-eilanden. Samen kunnen we kennis delen, maar dat is ook heel moeilijk. Iedereen staat onder druk om zijn eigen agenda voor elkaar te krijgen. Onze boodschap tijdens dit congres is onder andere om te investeren in samenwerking.”

Wat wil Helmer bereiken na deze dag?
“Het congres gaat over klimaatadaptatie: het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. Maar ik verwacht dat mensen hier weggaan met een gevoel van urgentie voor klimaatmitigatie: de noodzaak om klimaatverandering op te lossen.”

Lees ook het verslag van het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie en bekijk de video-impressie van het congres.