In de ontwerpende aanpak staat het vormgeven van gebouwen en de openbare ruimte centraal. De nadruk ligt, met name op de esthetische kwaliteiten. De visie van ontwerpers bepaalt hierin vaak de invulling, en ook de richtlijnen uit beeldkwaliteitsplannen of welstandsnota’s spelen een rol. Deze aanpak vindt haar toepassing vooral op lokaal schaalniveau; van een enkel gebouw of kavel tot een hele wijk of dorp.
Klimaatadaptatie is bij (toetsende) ontwerpers binnen gemeenten en ontwerpbureaus een steeds bekender thema, maar heeft vaak een ondergeschikte rol. Wel is er steeds meer aandacht voor klimaatmitigatie, zoals het toepassen van isolatie of zonnepanelen bij gebouwen. Voor klimaatmitigatie bij gebouwen worden ‘harde’ prestatie eisen gesteld; dit is voor klimaatadaptatie echter nog niet het geval. Het op eenzelfde manier ‘eisen’ van klimaatadaptatiemaatregelen kan een effectieve manier te zijn om het tijdig te integreren in het ontwerp. Het is echter niet altijd even eenduidig wat ‘goede eisen’ zijn voor klimaatadaptatie. Bovendien zijn adaptatie maatregelen sterk locatie specifiek.
Sommige ontwerpers hebben klimaatadaptatie herkend als belangrijk onderwerp en dit tot speerpunt gemaakt. Ze zien het als kans om met groenblauwe maatregelen (zoals groene daken, wadi’s en waterpleinen) extra kwaliteiten toe te voegen. Groenblauwe maatregelen zijn immers vaak mooi. Voor een succesvolle integratie van klimaatadaptatie in het ontwerp, is niet alleen kennis nodig maar ook gedrevenheid. Van planproces tot uitvoering zijn er immers veel stappen waarin adaptatie verloren kan gaan. Het is van belang dat beheerders, uitvoerders en beleidsmakers vroeg worden betrokken bij het ontwerp.
De ontwerpende aanpak kan een lokale plek opleveren met inspirerende en esthetische waarde waarmee klimaatadaptatie in de kijker wordt gespeeld. Bovendien: mooie voorbeelden doen volgen. Een risico van deze aanpak is dat de acties een ad hoc karakter hebben en dat niet de juiste dingen op de juiste plek gebeuren. Dit wil zeggen, dat bekende adaptatie maatregelen, zoals een groen dak, soms worden geïmplementeerd op plekken waar dit niet nodig is, terwijl andere plekken juist baat hebben bij deze maatregel. Een voorbeeld hiervan is het plaatsen van groene daken en bomen zonder grondig na te gaan hoe het regenwater wordt afgevoerd. Bij een afzonderlijk ontwikkelproject blijkt het vaak lastig om hier op een hoger schaalniveau afwegingen over te maken: dit ligt meestal buiten de mogelijkheden en/of verantwoordelijkheden van (de ontwerpers binnen) het project.
Bovendien gebeurt het regelmatig dat klimaatadaptatiemaatregelen achterwege worden gelaten vanuit esthetische of financiële overwegingen. Het komt voor dat gedurende het project het economisch belang (of: verkoopbaarheid) zwaarder gaat wegen dan de winst op de lange termijn dankzij klimaatadaptatiemaatregelen.
Een ander risico is dat door beperkte kennis, maatregelen verloren gaan in het proces van ontwerp tot uitvoering. Juist ook de kleinere, minder zichtbare aanpassingen zijn hierom lastig om te borgen. Een stoep hoger aanleggen dan de groenstrook ernaast zodat het regenwater kan afstromen en infiltreren, kan worden afgedaan als ‘onpraktisch voor beheer’. Tot slot, klimaatadaptatiemaatregelen kunnen het beste worden geborgd als er een politieke en bestuurlijke wil is om hier een succes van te maken. Zonder die wind onder de vleugels hangt het meenemen van maatregelen af van de persoonlijke affiniteit van ontwerpers, uitvoerders en beheerders met (en kennis van) het thema.