Buurtinitiatieven

Wat houdt deze aanpak in?

De bewoners van de wijk starten samen een proces voor de (her)inrichting van hun eigen leefomgeving. Soms begint de gemeente zo’n initiatief of is er aanjager. Het resultaat is een gedeelte van de buurt die wordt ingericht door de bewoners, zoals een park, stadstuin, schoolplein of meer groen in de tuin of op het dak. Zulke initiatieven vinden hun toepassing vooral op het schaalniveau van een wijk of groenstrook en komen vaak voort uit de wens voor een groenere buurt, recreatiemogelijkheden of meer sociaal contact.

De gemeente heeft hierin vaak een faciliterende rol waarin ze bewoners bijvoorbeeld publieke grond, subsidies, coaching of materieel ter beschikking stelt. Tegenwoordig worden steeds vaker gebieden die tijdelijk braak liggen ter beschikking gesteld (‘tijdelijk anders bestemmen’). De gemeente houdt over publieke grond meestal de regie en stelt randvoorwaarden.

Hoe worden burgerinitiatieven meer klimaatsturend?

In de aanpak van buurtinitiatieven speelt klimaatadaptatie meestal geen of een ondergeschikte rol. Zelden wordt klimaatadaptatie herkend als ‘item’ of is dit de drijfveer voor initiatieven. Vaak maken wijkbewoners zich sterk voor vergroening van de leefomgeving. Dit is op zijn beurt meestal ook gunstig om water te bergen en hitte te bestrijden. Buurtinitiatieven bieden dus kansen voor gemeenten om klimaatadaptatie mee te koppelen en de bewustwording onder bewoners te vergroten. De ervaring leert dat het van belang is dat er iemand vanuit de gemeente de taak krijgt om dit soort initiatieven te begeleiden en om kaders te stellen.

Competenties als verbinden, enthousiasme en lef zijn belangrijk, het gaat immers vaak om het (deels) uit handen geven van gemeentelijke beheertaken en ruimte bieden aan lokaal initiatief. Daarnaast zegt het concept of woord klimaatadaptatie vaak weinig. Vergroening, gezondheid en wateroverlast zijn betere termen om met klimaatadaptatie aan de slag te gaan. Tot slot is het belangrijk om de inzet van bewoners te erkennen en te waarderen om de vaart en het enthousiasme in het project te houden.  

Voor- en nadelen van klimaatadaptatie in burgerinitiatieven

Een voordeel van deze aanpak is dat de acties vaak berusten op veel draagvlak en positieve energie. Bovendien kunnen bewoners een belangrijke rol spelen in het beheer en onderhoud, een taak waar gemeenten in het verleden veel op hebben bezuinigd. Een risico van de aanpak is dat de acties een ad hoc karakter hebben en dat niet de juiste dingen op de juiste plek gebeuren. Dit wil zeggen, dat bekende adaptatiemaatregelen, zoals een waterberging, soms worden geplaatst op plekken waar dit niet nodig is, terwijl er andere plekken zijn die wel baat hebben bij maatregelen.

Ook kan het inbrengen of opleggen van klimaatadaptatie vanuit de gemeente weerstand oproepen; bijvoorbeeld wanneer de kosten van klimaatverandering bij de bewoners worden neergelegd. Moeten zij betalen voor een probleem dat ergens anders wordt veroorzaakt? Tot slot vormen continuïteit en het resultaat van buurtinitiatieven een risico voor gemeenten. Er is immers minder controle. Bij afkoppelinitiatieven is het, bijvoorbeeld, de kwestie of al het afgekoppelde water wel goed terecht komt of dat het probleem hiermee wordt verschoven.

Sluiten