Er ontstaat meer kans op wateroverlast doordat de hoeveelheid en de hevigheid van neerslag toeneemt. Wat voor wateroverlast ontstaat, hangt af van de plek en van het type neerslag. Hevige neerslag in korte tijd veroorzaakt bijvoorbeeld vooral wateroverlast in de bebouwde omgeving en langdurige neerslag is vooral een groot probleem voor het landelijk gebied. Daarnaast zijn sommige plekken gevoeliger voor wateroverlast dan andere. Hieronder leggen we uit welke verschillende typen wateroverlast er kunnen ontstaan.
Wateroverlast door hevige neerslag in korte tijd
Hevige regenbuien die in korte tijd vallen, zorgen vooral in de zomer voor wateroverlast. De toenemende droogte in de zomer zorgt voor een extra uitdaging. Omdat regenwater moeilijk in een droge bodem kan infiltreren. Hierdoor kan sneller wateroverlast ontstaan. Verder is vooral de bebouwde omgeving gevoelig voor dit type wateroverlast. Er is weinig ruimte om grote hoeveelheden water te bergen of af te voeren. En water kan moeilijk infiltreren in gebieden met veel verharding. De riolering kan maximaal 20 tot 30 mm water per uur afvoeren naar een waterzuivering of naar oppervlaktewater in de buurt. Als het harder regent, komt water op straat te staan. Als de straat onvoldoende ruimte heeft om de neerslag te bergen, bestaat de kans dat water gebouwen in stroomt of belangrijke doorgangswegen onbegaanbaar maakt.
Wateroverlast door langdurige neerslag
Wateroverlast door langdurige neerslag komt vooral voor in de wintermaanden. In het landelijk gebied vormt langdurige neerslag een groter probleem dan hevige neerslag die in korte tijd valt. Door langdurige neerslag in grote hoeveelheden kan het watersysteem vol raken, waardoor regenwater in plassen op het land blijft staan. Ook kan het land onderlopen vanuit sloten of beken. Hoe erg de wateroverlast is, hangt vooral af van het landgebruik. Bebouwde gebieden en stukken grond met hoogwaardige teelt ondervinden meer wateroverlast dan bijvoorbeeld graslanden. Daarnaast kunnen taluds langs wegen en spoorlijnen verzakken als de bodem helemaal verzadigd is met regenwater.
Grondwateroverlast door neerslag
Het is normaal dat het grondwaterpeil stijgt als het veel regent. Na een regenperiode daalt het peil weer langzaam. Het grondwater zakt weg naar de diepe ondergrond. En stroomt weg naar sloten of wordt door bomen en planten opgenomen en verdampt. Soms kan de bodem het regenwater niet snel genoeg verwerken. Bijvoorbeeld als neerslag heel lang duurt of hevig is in natte periodes. De grondwaterstand komt dan te hoog te staan en dat kan schade veroorzaken aan landbouw en natuur. Ook in stedelijk gebied kan door hoge grondwaterstanden overlast ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan natte kelders en kruipruimtes, aan vocht dat optrekt langs muren en aan tuinen die drassig worden.
Nieuwe methode om extreme bovenregionale neerslaggebeurtenis te definiëren
De extreme buien in de zomer van 2021 in Limburg, Duitsland en België waren een uitzonderlijke gebeurtenis. Het was een gebeurtenis waarmee ook klimaatstresstesten nog geen rekening hielden. NKWK heeft een methode ontwikkeld waarmee je extreme, bovenregionale neerslaggebeurtenissen kunt definiëren in een specifiek gebied. Gecombineerd met waarschijnlijke omgevingsfactoren die de situatie kunnen verergeren, biedt de methode ook inzicht in de mogelijke gevolgen. In 2023 is ook een handreiking voor bovenregionale stresstesten uitgewerkt.
