Het stedelijk watersysteem is vaak ingericht om regenwater zo snel mogelijk af te voeren. Maar bij zeer langdurige neerslag en hevige regenbuien kan het systeem het vaak niet aan en ontstaat er overlast of schade. Wateroverlast kun je het beste voorkomen door het te laten infiltreren in de bodem, op de plek waar het valt. Als dat niet kan, of als het niet voldoende helpt, kun je water tijdelijk bergen. Tot slot kun je het ook nog (vertraagd) afvoeren.
Hoe laat je regenwater infiltreren?
Er zijn verschillende manieren waarop je regenwater kunt laten infiltreren op de plek waar het valt. De makkelijkste manier is verharding vervangen door groen. Een andere maatregel is waterdoorlatende bestrating. Let wel op dat niet elke bodemsoort geschikt is voor infiltratie. Zandbodems zijn zeer geschikt, maar veen en klei bijvoorbeeld veel minder. Goed nieuws: de zandige ondergrond in het grootste gedeelte van Brabant biedt veel kansen. Het kaartverhaal Stedelijke infiltratiekansen kan helpen om te bepalen of een gebied geschikt is om regenwater te laten infiltreren. Daarnaast biedt de ontwerptool van Groenblauwe Netwerken een inspirerend overzicht van maatregelen, inclusief een filter om lokaal geschikte maatregelen te vinden. Door regenwater te infiltreren houdt de bodem het water vast. Dit helpt niet alleen om wateroverlast te voorkomen, het helpt ook om droogte tegen te gaan.
Hoe kun je regenwater bergen?
Als je regenwater niet of niet genoeg kunt infiltreren, kun je het tijdelijk bergen. Dat kan bijvoorbeeld met wadi’s of ondergrondse waterberging. Ook kun je straten lager aanleggen dan de woningen of stoepranden verhogen, zodat de straat het teveel aan water kan opvangen. Andere maatregelen waarmee je water kunt bergen zijn grindkoffers, groene daken en waterdaken. Al deze maatregelen bergen het water tijdelijk en zorgen ervoor dat het vertraagd wordt afgevoerd naar grond- en oppervlaktewater.
Hoe kun je regenwater afvoeren?
Zorg ervoor dat het overschot aan water kan worden afgevoerd. Kies ervoor om regenwater af te koppelen van het vuilwaterriool en leg een gescheiden rioolstelsel aan. Daarbij wordt het regenwater via een aparte buis afgevoerd naar oppervlaktewater. Zo voorkom je dat het riool overbelast raakt bij hevige regen en er vuilwater op straat komt te staan of terechtkomt in oppervlaktewater. Ook zorgt deze scheiding voor een efficiëntere werking van de rioolwaterzuivering.
Wie is verantwoordelijk voor het beperken van wateroverlast?
Voor wateroverlast geldt dat de overheid de meeste zorg op zich neemt om overlast te voorkomen. Dat doet ze via investeringen in de riolering en inrichting van de openbare ruimte. En via wetgeving daarover.
- De gemeente heeft vooral een hemelwaterzorgplicht en een zorgplicht voor stedelijk afvalwater. De gemeente is daarmee verantwoordelijk voor inzameling en verwerking van afstromend hemelwater op openbaar terrein. En voor het inzamelen en afvoeren van afvalwater, waaronder de aanleg en beheer van het riool.
- Het waterschap en het Rijk hebben een taak als waterbeheerder.
- De provincie is grotendeels verantwoordelijk voor de grondwaterbeheertaken.
Daarbij is het heel belangrijk dat de verschillende overheden met elkaar samenwerken. De casus wateroverlast brengt in kaart hoe overheden de instrumenten van de Omgevingswet daarvoor kunnen inzetten. Bij heel extreme neerslag kan er toch wateroverlast ontstaan, ondanks dat het watersysteem goed werkt. In dat geval verschuift de zorg voor een groot deel naar de eigenaren. Wil je meer weten? Bekijk dan het rapport over wie verantwoordelijk is voor de risico’s van weersextremen.
Hoe kun je schade voorkomen?
Wateroverlast kan soms tot schade leiden. Water kan over de drempel van gebouwen stromen en via het souterrain de woning binnen stromen, tunnels blank zetten en putdeksels doen wegdrijven. Soms kun je schade relatief eenvoudig voorkomen. Een drempel kan al genoeg zijn om het water een andere kant op te leiden of te blokkeren. Stichting Rioned heeft een overzicht gemaakt van maatregelen die een gemeente kan nemen om wateroverlast door hevige neerslag te voorkomen. Ook in de Natte Krant staan verschillende maatregelen om schade te voorkomen.
Hoe voorkom je wateroverlast in landelijk gebied?
Voor het landelijk gebied zijn er andere mogelijkheden om wateroverlast tegen te gaan. Waterschappen en provincies kunnen samen met gemeenten en boeren verschillende maatregelen nemen tegen wateroverlast door langdurige neerslag. Ze kunnen bijvoorbeeld waterberging in het landelijk gebied creëren door landbouwgronden te laten vernatten en te kiezen voor natte teelten. Een andere mogelijkheid is om landbouwgrond om te vormen tot natuur of tot waterbergingsgebieden. De website WaterWindow geeft een overzicht van oplossingen waarmee je de omgeving klimaatbestendig en waterrobuust kunt inrichten.
Hoe voorkom je grondwateroverlast?
Voor problemen met grondwater bestaan veel bouwkundige oplossingen. Deze voorkomen dat grondwater in de kelder of kruipruimte terecht komt. Daarnaast kan het aanleggen van drainage de grondwaterstand verlagen. Op de website van het waterschap Brabantse Delta vind je meer informatie over grondwateroverlast en wat je hier aan kunt doen. Ook lees je hier meer over de verantwoordelijkheden van gemeente, waterschap en inwoners. Daarnaast vind je op de website van Bodem+ goede voorbeelden en praktijkkennis die je kunnen helpen om grondwater te betrekken in de gemeentelijke structuurvisie.
Wat kun je als inwoner of ondernemer doen?
Als inwoner of ondernemer ben je zelf verantwoordelijk voor de verwerking van het regenwater op je eigen terrein. Er zijn een heleboel maatregelen waarmee je wateroverlast kunt tegengaan. Een paar voorbeelden:
- Vergroen je tuin, zodat het regenwater in de bodem kan infiltreren. Groen in de tuin is ook goed voor insecten én gaat hitte tegen. Dus: tegel eruit, plant erin! Op de website Huisje Boompje Beter vind je tips en maatregelen om je tuin te vergroenen. Ook het handboek van de Watervriendelijke Tuin helpt je met praktische tips en uitleg om aan de slag te gaan.
- Koppel de afvoer van je regenpijp af van het riool. Zo houd je regenwater lokaal vast voordat het wordt afgevoerd. Als je daarnaast ook een regenton plaatst, kan je het regenwater gebruiken voor de planten in je tuin.
- Zorg ervoor dat het riool goed is aangesloten en dat er bij een lage afvoer terugslagkleppen aanwezig zijn. Een filmpje van Rioned laat zien hoe je het regenwater buiten kunt houden. Heb je toch nog wateroverlast? Dan kan het ook zijn dat er een verstopping in de riolering zit.
- Ben je ondernemer? Kijk dan eens op de ingang voor ondernemers op dit portaal. Hierop staan veel tips en hulpmiddelen om je eigen plek klimaatbestendig te maken. Ook vind je hier een database met maatregelen voor bedrijventerreinen.
