Gezondheid

Effecten

Klimaatverandering heeft gevolgen voor  de volksgezondheid. Denk aan de directe invloed van extreme temperaturen op de gezondheid en een toename van blootstelling aan ziekteverwekkers. Het is onzeker hoe de gezondheidsrisico’s, gerelateerd aan milieufactoren, zich zullen ontwikkelen. Niet alleen omdat er veel meer factoren van invloed zijn op de gezondheid, maar ook omdat het onzeker is hoe bepaalde risico’s zich zullen ontwikkelen onder het toekomstige klimaat. In hoeverre zorgt klimaatverandering voor het vaker voorkomen van bijvoorbeeld smog of het verspreiden van fijnstof? Het bollenschema van de NAS geeft een overzicht van hoe klimaatverandering de gezondheidssector kan beïnvloeden. Dit schema laat bovendien de integraliteit van het klimaatadaptatievraagstuk zien, klimaateffecten beïnvloeden immers vaak meerdere sectoren. In het kort zijn mogelijke klimaateffecten:

  • Hittestress
    Een warmer klimaat, waarin meerdaagse warme periodes en temperatuurextremen ‘s zomers vaker voorkomen, brengt diverse gezondheidsrisico’s met zich mee. Hittestress leidt tot meer ziekte, zoals huiduitslag en luchtwegklachten, en het verergert cardiovasculaire en respiratoire ziekten. Bij kwetsbare groepen kan hittestress zelfs leiden tot vroegtijdig overlijden. Als gevolg hiervan neemt mogelijk ook het aantal ziekenhuisopnamen toe en wordt er een groter beroep gedaan op onze hulpdiensten. Hiernaast kan hitte de nachtrust verstoren. Hierdoor nemen overdag problemen toe zoals concentratieverlies, lusteloosheid, prikkelbaarheid  en vermoeidheid met arbeidsproductiviteitsverlies als gevolg. Ook kunnen temperatuurextremen risico’s vormen voor grote evenementen. Hittestress vergroot de behoefte van verkoeling.
  • Luchtkwaliteit
    Bij hitte zijn de omstandigheden gunstig voor de vorming van zomersmog en verhoogde concentraties van luchtverontreinigende stoffen (zoals O3, fijnstof en NO2) welke voor gezondheidsproblemen kunnen zorgen.
  • Allergieën en (infectie) ziekten
    Doordat het groeiseizoen eerder begint, stijgt ook het aantal ‘allergiedagen’ (het seizoen voor berkenpollen vervroegt, bijvoorbeeld, met ± 9 dagen en voor graspollen met ± 10 dagen). Ook hebben exoten een grotere overlevingskans in de winter en kunnen nieuwe allergieën met zich meebrengen (bijvoorbeeld ambrosia). Doordat de klimaatzones verschuiven kan er een verandering in vectoroverdraagbare ziekteverwekkers, zoals muskieten, optreden. De ziekte van lyme kan, bijvoorbeeld, worden overgedragen via teken. Door hogere temperaturen planten deze dieren zich sneller voort. Ook de overdracht van infectieziekten via voedsel (salmonella) en oppervlaktewater (blauwalg) kan toenemen door hogere temperaturen en meer droogte in de zomer. Ook in de winter kan de blootstelling aan ziekteverwekkers toenemen, bijvoorbeeld door het risico op riooloverstroming bij extreme piekneerslag. Een hogere luchtvochtigheid of zelfs overstroming kan zorgen dat zich binnenshuis meer schimmels en huisstofmijtallergie kunnen ontwikkelen.

Kwetsbaarheid

Niet iedereen is even gevoelig voor de effecten van klimaatverandering. Individuele en sociale factoren, maar ook woonomstandigheden zijn van invloed op de vatbaarheid. Zo zijn, bijvoorbeeld, jonge kinderen en ouderen meer kwetsbaar voor hitte evenals mensen met hart- en vaatziekte  en luchtwegaandoeningen evenals bepaalde medicijn-, alcohol- en drugsgebruikers. Veel van deze groepen en mensen die veel inspanning leveren (bijvoorbeeld met sporten) zijn ook gevoelig voor smog. Verder kunnen woonomstandigheden een verhoogde kwetsbaarheid veroorzaken zoals in woningen die niet goed zijn geïsoleerd en/of waar het vocht niet goed wordt gereguleerd. In het stedelijk gebied speelt bovendien het ‘hitte eiland-effect’: hier wordt meer warmte vastgehouden en ligt de temperatuur hoger dan in het omliggende gebied. Dit komt bijvoorbeeld door de absorptie van warmte door donkere materialen zoals afvalt en gebouwen en door menselijke activiteit. Dit effect is met name ‘s nachts goed voelbaar. Verder zijn er ook gezondheidsrisico’s door vergrootte blootstelling aan extreem weer zoals bijvoorbeeld tijdens buitenevenementen. Buitenrecreatie speelt een belangrijke rol in Brabant. Zo heeft Brabant de grootste festival dichtheid van Nederland. Naast bovenstaande factoren, speelt ook de effectiviteit van de gezondheidszorg en veiligheidssystemen evenals de capaciteit om ons aan te passen een rol in de kwetsbaarheid van de gezondheidssector.

Adaptatiemaatregelen

Het aanpassen aan klimaatverandering kan in de gezondheidssector middels verschillende maatregelen en strategieën. Er is echter nog veel onzekerheid over de precieze gezondheidswinst van deze maatregelen. Mogelijke maatregelcategorieën zijn:

Informatievoorziening

Lees verder

Ontwikkelen monitoring en surveillance

Lees verder

Inrichting stedelijk gebied en binnenklimaat

Lees verder

Bronnen

Effecten

Kwetsbaarheid

 Maatregelen

Sluiten