Vooral het voorjaar en de zomers worden droger. Maar hoeveel droger wordt het? Waarom is droogte moeilijk te voorspellen? En waardoor wordt de droogte veroorzaakt?
Hoeveel droger is het volgens het KNMI?
De laatste decennia zijn vooral april en mei droger geweest, metname in het binnenland. Volgens de KNMI’23-scenario’s is dit deels toe te schrijven aan hogere temperaturen(door klimaatverandering) en deels aan meer zonneschijn (door een afname van de luchtvervuiling). Het KNMI-klimaatdashboard laat zien dat ten opzichte van de afgelopen decennia vooral de recente jaren 2018, 2019, 2020 en 2022 een hoog neerslagtekort kende.
Hoeveel droger wordt het in de toekomst?
In Nederland is elke zomer sprake van een droogte en een neerslagtekort. Als het neerslagtekort erg groot wordt, zoals in de zomers van 2018 en 2019, kan de droogte voor problemen zorgen. In de klimaateffectatlas van Brabant kun je zien dat het neerslagtekort in de toekomst zal toenemen in de zomer. Deze kaart is nu nog gebaseerd op de KNMI’14 scenario’s, maar zal in 2024 een update krijgen naar de KNMI’23 scenario’s. Deze nieuwe scenario’s laten zien dat in het huidige klimaat een extreem droog jaar dat eens in de 10 jaar voorkomt een neerslagtekort van 250-300 mm heeft in het grootste deel van Brabant. In 2100 en bij het meest extreme scenario is dit neerslagtekort opgelopen tot 240 en 500 mm voor het grootste deel van Brabant, met nog hogere waarden aan de randen van de provincie. Dit is vergelijkbaar met de droge zomer van 2018.
Daarnaast laten de KNMI-statistieken in het kaartverhaal ‘Het wordt droger’ van de Klimaateffectatlas zien dat het gemiddeld aantal opeenvolgende droge dagen in een jaar in de toekomst toeneemt onder het hoogste klimaatscenario. Ook deze statistieken zijn nu nog gebaseerd op de KNMI’14 scenario’s, maar zullen in 2024 een update krijgen naar de KNMI’23 scenario’s.
Waarom is droogte lastig te voorspellen?
Volgens het KNMI blijft droogte lastig te voorspellen. Reden hiervoor is dat veel verschillende zaken invloed hebben op hoeveel water er verdampt. Bijvoorbeeld hoe bewolkt het is, hoe droog de lucht is, hoe hard het waait en hoe nat de grond is. Maar ook hoeveel bladeren de bomen hebben en hoe diep ze wortelen. Daarnaast spelen er veel processen die elkaar versterken en beïnvloeden. Deze processen zijn in modellen lastig door te rekenen. Zo valt er uit een droge lucht minder regen en zijn er minder wolken. De zonnestraling is hierdoor hoger en dit zorgt voor meer verdamping, en dus meer droogte.
Wat zijn de oorzaken van meer droogte?
In Nederland neemt de kans op (extreme) droogte toe. Hiervoor zijn volgens de KNMI’23 scenario’s verschillende oorzaken. Zo ligt Nederland in een gebied met afnemende zomerneerslag, terwijl aan de andere kant verdamping zal toenemen. De toenemende verdamping wordt vooral veroorzaakt door hogere temperaturen, maar wordt versterkt door een afname van bewolking en dus meer zonnestraling. Neerslag en verdamping worden daarnaast beïnvloed door veranderingen in luchtstromingen. Westenwind voert doorgaans vochtige lucht aan, wat leidt tot meer neerslag. Oostenwinden gaan meestal gepaard met droge lucht, waardoor met name in de zomer meer verdamping kan optreden. In het meest droge KNMI-scenario (Hd) zullen droge oostenwinden met meer wolkenloze dagen toenemen, vooral in het zuiden van het land en in de zomer. Hierdoor zullen zonnestraling en verdamping toenemen.
Wat heeft nog meer invloed op droogte?
De hoeveelheid neerslag die valt heeft invloed op het neerslagtekort. Maar voor droogte is ook het type neerslag belangrijk. Een langere periode van motregen is beter tegen droogte dan een kortdurende hoosbui. Bij een kortdurende hoosbui wordt water snel afgevoerd en kan er maar beperkt water worden opgenomen in het watersysteem en de bodem. Ook kan regenwater moeilijker in een droge bodem wegzakken. Daarnaast is voor droogte ook de aanvoer van zoetwater via de Rijn en de Maas belangrijk. Volgens de KNMI’23 scenario’s is de verwachting dat de kans op laag water in de rivieren in de zomer toeneemt. Dit zal de droogte versterken. In de droge scenario’s blijkt eveneens sprake van een afname van de jaarneerslag, waardoor het herstel van droge zomers in de daaropvolgende winters nog lastiger wordt.
